กรมอนามัย พร้อมให้ข้อมูลข่าวสารที่มีประโยชน์สำหรับคุณ
ทพญ.ศศิธร บัณฑิตมหากุล ทันตแพทย์เชี่ยวชาญ ศูนย์อนามัยที่ 11 ตรวจราชการราชการและนิเทศงานกระทรวงสาธารณสุข กรณีปกติรอบที่ 2/2565 เขตสุขภาพที่ 11 จังหวัดระนอง ในวันที่ 19 มิถุนายน 2566 ผ่านระบบการประชุมทางไกล โดยมีผู้รับผิดชอบงานทันตสาธารณสุข สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดระนอง โดยมีผู้รับผิดชอบงานทันตสาธารณสุข และงานทันตกรรมโรงพยาบาล ในจังหวัดระนอง รวมทั้ง ผู้รับผิดชอบงานมะเร็งของจังหวัดระนอง เข้าร่วมรับการนิเทศ จำนวน 12 คน
ในปีงบประมาณ 2566 มีประเด็นการนิเทศ ที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพช่องปาก 3 ประเด็น คือ
1. ประเด็นสุขภาพกลุ่มวัยและการยกระดับบริการผู้สูงอายุ
1.1 หญิงตั้งครรภ์ได้รับการตรวจคัดกรองสุขภาพช่องปาก และขัดทำความสะอาดฟัน (ร้อยละ 50)
1.2 เด็กอายุ 3 ปี ปราศจากฟันผุ (ร้อยละ 75)
1.3 ผู้ที่ได้รับบริการใส่ฟันเทียมและฝังรากฟันเทียม
2. ประเด็น ลดป่วย ลดตาย และการสร้างความมั่นคงทางสุขภาพ (ด้านมะเร็งช่องปาก)
2.1 มีระบบการจัดการ ที่เกี่ยวข้องกับรอยโรคเสี่ยงมะเร็ง และมะเร็งช่องปากในประชาชนอายุ 40 ปี ขึ้นไป ในระดับจังหวัด
2.2 ประชาชน อายุ 40 ปี ขึ้นไป ที่มารับบริการ ได้รับการตรวจคัดกรองรอยโรคในช่องปาก
2.3 จำนวนผู้ที่มีรอยโรคเสี่ยงมะเร็ง และมะเร็งช่องปาก ได้รับการตัดชิ้นเนื้อ (Biopsy) และตรวจทางพยาธิวิทยา
3. ประเด็นติดตาม โครงการราชทัณฑ์ปันสุข ทำความ ดี เพื่อชาติ ศาสน์ กษัตริย์ ปีงบประมาณ 2566
3.1 ผู้ต้องขังได้รับการตรวจคัดกรองสุขภาพช่องปาก (ไม่น้อยกว่าร้อยละ 60)
3.2 ผู้ต้องขังได้รับบริการทันตกรรม อย่างน้อย 1 ครั้ง/ปี/คน (ไม่น้อยกว่าร้อยละ 30)
จังหวัดระนอง มีผลการตรวจคัดกรองสุขภาพช่องปาก จัดบริการทันตกรรม และบริการส่งเสริมป้องกัน ในกลุ่มหญิงตั้งครรภ์ เด็กปฐมวัย และเด็กก่อนวัยเรียน สูงที่สุดในเขตและสูงกว่าเฉลี่ยประเทศ โดยมีการบูรณาการงานฝากครรภ์คุณภาพ ระบบการติดตามหญิงตั้งครรภ์ให้ได้รับบริการตรวจสุขภาพช่องปาก และขัดทำความสะอาดฟัน เช่นเดียวกับ การดำเนินงานส่งเสริมป้องกันในคลินิกสุขภาพเด็กดี ที่จัดบริการตรวจคัดกรองสุขภาพช่องปาก และบริการส่งเสริมป้องกัน ทั้งการฝึกแปรงฟัน ทาฟลูออไรด์เฉพาะที่ ในกลุ่มเด็ก 0-2 ปี มีความครอบคลุมสูงที่สุดในเขตสุขภาพ ที่ 11 และสูงกว่าค่าเฉลี่ยประเทศ มาต่อเนื่อง ตั้งแต่ปีงบประมาณ 2562 จนส่งผลให้แนวโน้มของเด็กอายุ 3 ปี ปราศจากฟันผุ มีสัดส่วนเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง และปัจจุบันดีกว่าค่าเฉลี่ยในภาพรวมของเขตสุขภาพที่ 11
การคัดกรองรอยโรคก่อนมะเร็งช่องปาก และการดูแลผู้ป่วยมะเร็ง ในจังหวัดระนอง มีผลงานคัดกรองรอยโรคก่อนมะเร็งในกลุ่มผู้มีอายุ 40 ปีขึ้นไป ของปีงบประมาณ 2566 ร้อยละ 53.00 (ข้อมูลจากรายงานในระบบ HDC ณ 1 มิถุนายน 2566) ซึ่งสูงที่สุดในเขตสุขภาพที่ 11 และสูงกว่าค่าเฉลี่ยประเทศ เนื่องจากมีการพัฒนาศักยภาพในการคัดกรองปัจจัยเสี่ยง และรอยโรคก่อนมะเร็งช่องปากเบื้องต้นให้ อสม. และทันตบุคลากร และมีการดำเนินการเชิงรุก ในชุมชน และร่วมในคลินิกต่างๆ เช่น คลินิกโรคเรื้อรัง และการคัดกรองภาวะแทรกซ้อนในผู้ป่วยกลุ่มโรคเรื้อรัง ในการพัฒนาระบบการดูแลติดตามผู้ป่วยมะเร็ง มีการดำเนินการบูรณาการร่วมกันทั้งจังหวัด แบบครบวงจร โดยมี Oncology Nurse ซึ่งมีประสบการณ์การในการดูแลผู้ป่วย ตามมาตรฐานการบริการ เป็น Cancer manager ใน Cancer center ใน รพท. ระนอง และยังสามารถบริหารจัดการ จัดระบบการดูแลผู้ป่วยมะเร็งครบวงจรอีกด้วย (ทั้งการติดตามผลการตรวจชิ้นเนื้อ การประสานแพทย์ การดูแลส่งต่อ การประสานแพทย์ เพื่อติดตามภายหลังการฉายรังสีรักษา ติดตามผู้ป่วยผ่านระบบ Line group และประสานส่งต่อผู้ป่วยกลับให้ได้รับบริการต่อเนื่องที่หน่วยบริการใกล้บ้าน ครบตามขั้นตอนการดูแลรักษา) ผู้ป่วยทุกรายที่ได้รับการวินิจฉัย จะได้รับการดูแลเตรียมช่องปากก่อนการทำหัตถการ หรือฉายรังสี และติดตามดูแลต่อเนื่องหลังการฉายรังสีรักษา โดยมีการกำหนดเป็น
ผังการทำงานชัดเจน รวมทั้งกำลังจัดระบบการส่งเสริมป้องกันสุขภาพช่องปาก และเฝ้าระวัง เพื่อลดภาวะแทรกซ้อนภายหลังการฉายรังสีรักษา บริเวณใบหน้าและขากรรไกร ข้อจำกัดอีกประเด็น คือ หน่วยบริการฉายรังสีรักษา ทั้ง ที่รพ.มะเร็งสุราษฎร์ธานี และ รพศ.มหาราช อยู่ค่อนข้างไกล และเป็นข้อจำกัดของการเดินทางจากจังหวัดระนองค่อนข้างมาก จึงน่าจะมีหน่วยบริการฉายรังสีเพิ่มขึ้นกระจายตามภูมิภาค เพื่อให้ผู้ป่วยสามารถสะดวกในการเดินทางไปรับบริการฉายรังสีรักษาต่อเนื่อง
งานบริการฟันเทียมทั้งปาก หรือเกือบทั้งปากในกลุ่มผู้มีอายุมากกว่า 40 ปี ขึ้นไป และงาน รากฝังฟันเทียมอยู่ในระหว่างการดำเนินการ รวมทั้งมีผู้รับบริการขึ้นทะเบียนรอฝังรากเทียมแล้ว าดว่าสามารถดำเนินการได้ตามเป้าหมาย ในเวลาที่กำหนด
ในประเด็นติดตาม โครงการราชทัณฑ์ปันสุข ทำความ ดี เพื่อชาติ ศาสน์ กษัตริย์ ทีมทันตสาธารณสุข จังหวัดระนอง มีการดำเนินงานทั้งตรวจคัดกรองสุขภาพช่องปากทุกราย และ ให้บริการทันตกรรมไปแล้ว ร้อยละ 97.17 โดยเครือข่ายโรงพยาบาลระนอง และสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดระนองร่วมจัดหน่วยบริการ และสนับสนุนการฝึกอบรมให้ความรู้ และแนะนำทักษะกการแปรงฟัน ให้ อสรจ. เป็นประจำอย่างต่อเนื่อง ปัจจุบัน มีคลินิกทันตกรรม พร้อมยูนิตทำฟันในเรือนจำ และเปิดให้บริการทันตกรรมทุกสัปดาห์ สามารถให้บริการได้ทั้งทันตกรรมพื้นฐาน และงานทันตกรรมเฉพาะทาง เป็นการยกระดับคุณภาพบริการทันตกรรม เพิ่มศักยภาพในการให้บริการที่หลากหลาย และเพิ่มการเข้าถึงบริการในกลุ่มผู้ต้องขังมากขึ้น นอกจากมิติการบริการแล้ว ยังดำเนินการส่งเสริมสุขภาพควบคู่ไปด้วย โดยมีการกำหนดให้มีกิจกรรมการแปรงฟันสะอาดก่อนขึ้นเรือนนอน มีโครงการ ลดหวาน ต้านฟันผุ โดยให้การสนับสนุนร้านกาแฟ ที่อยู่ในเรือนจำชั่วคราวบางริ้นซึ่งเป็นสถานฝึกอาชีพให้กับผู้ต้องขัง และเป็นแหล่งพักผ่อนของประชาชนทั่วไป ให้เป็นร้านกาแฟอ่อนหวาน มีสูตรลดน้ำตาล และเชิญชวนให้ผู้บริโภคที่สั่งเครื่องดื่มหวานน้อย สามารถสะสมแต้ม แลกกับผักสดที่ปลูกในฟาร์ม
